उपाधि जितियो, पुरस्कार पाइयो, अब कभर्डहल चाहियो

नेपाली महिला राष्ट्रिय भलिबल टीमले मंगलबार उज्वेकिस्तानलाई रोमाञ्चक खेलमा पराजित गर्दै एशियन सेन्ट्रल जोन महिला भलिबल च्यालेन्ज कपको उपाधि जित्यो । ६ राष्ट्र सहभागी प्रतियोगिता राउण्ड रोविनको आधारमा खेलाइएको थियो । त्यसमा सबै ५ खेल जित्दै शीर्ष स्थानमा रहेर फाइनल पुगेको नेपालले अपराजित रहेर उपाधि जितेको हो ।

सन् २०१९ मा बंगलादेशमै पहिलो पटक भएको महिला सेन्ट्रल जोनको उपाधि जितेको नेपालले यसपटक उपाधि रक्षा गरेको हो ।नेपालले सेन्ट्रल जोनमा लगातार दुई उपाधि जित्दा ११ खेलमा अपराजित रह्यो । अघिल्लो पटक कमजोर टीमहरू भएकोले सहज भए पनि यस पटक नेपालकै लेभलको श्रीलंका र उज्वेकिस्तान जस्ता टीम सहभागी थिए ।

नेपाललाई दुवै टीमले कडा चुनौती दिए पनि नेपालले दुवैलाई प्रतिस्पर्धात्मक खेलमा हरायो । लिगमा उज्वेकिस्तानलाई सोझो सेटमै पराजित गरेको नेपालले फाइनलमा भने उज्वेकिस्तानलाई हराउन पाँच सेट पूरै खेल्नुपर्‍यो ।

थोरै समयको प्रशिक्षणका बावजूद पनि खेलाडी र प्रशिक्षकको मिहिनेतले नेपालले फेरि एकपटक ठूलो उपलब्धि हासिल गरेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय एरेनामा नेपालको झण्डालाई शानका साथ फहराउन सफल भएको छ ।

यस पटक पुरुष र महिलाको प्रतियोगिता एकैपटक भयो । महिला टोली उपाधि रक्षा गर्ने लक्ष्यसहित बंगलादेश जाँदा पुरुष टोलीले कम्तीमा पदक छुने लक्ष्य बनाएको थियो । तर तेस्रो स्थानको लागि खेलिएको खेलमा उज्वेकिस्तानसँगै पराजित हुँदै पुरुष टीम पदकविहीन बन्यो । तर प्रदर्शनमा भने सुधार आएको संकेत देखियो ।

भलिबल नेपालको राष्ट्रिय खेल भएतापनि नेपाल भलिबल संघ अझै व्यवस्थित रूपमा चल्न सकेको छैन । त्यसका बावजूद पनि संघले यसपटक दुवै टीमलाई करीब एक महीनाको प्रशिक्षण गराउँदै बंगलादेश लग्यो । यसमा संघको पनि मिहिनेत उत्तिकै छ ।

बधाईको ओइरो

दुई टीमले एकैपटक खेल्दा महिला टीम च्याम्पियन बन्यो । पुरुष टीमले पदक जित्न असफल हुँदा अहिले सबैतिर महिला टीमकै चर्चा छ । पुरुष टीम पाँच टीममध्ये चौथो भयो । पदक नजिते पनि पुरुष टीमलाई आगामी प्रतियोगिताका लागि हौसला प्रदान गर्नुपर्छ ।

उपाधि जितेपछि राष्ट्रपतिदेखि प्रधानमन्त्री, युवा तथा खेलकुद मन्त्री लगायतले महिला भलिबल टीमलाई बधाई दिंदै आगामी दिनमा अझ राम्रो सफलताका लागि शुभकामना दिएका छन् । यो स्वाभाविक पनि हो । तर सँगै पुरुष टीमलाई पनि प्रोत्साहित भने गर्नैपर्छ ।

नगद पुरस्कारले खेलाडीलाई प्रोत्साहित गर्नुका साथै तत्कालका लागि खुशी मिल्ला तर भलिबलको दीर्घकालीन विकासको लागि नपुग्ला कि ? यसका बारेमा भने सम्बन्धित निकायले अझै सोच्नुपर्ने आवश्यकता छ।

बधाईका साथै सरकारले महिला टीमलाई पुरस्कार पनि घोषणा गरेको छ । खेलकुद मन्त्री महेश्वरजंग गहतराज अथकले नगद पुरस्कारका लागि मन्त्रिपरिषदमा प्रस्ताव पेश गरेका थिए । बुधबारको मन्त्रिपरिषदले त्यो प्रस्तावलाई पारित गर्दै टीमका १२ खेलाडीलाई ५-५ लाख, दुई प्रशिक्षकलाई ३-३ लाख र एक अफिसियललाई १ लाख दिने निर्णय गरेको छ ।

यसले खेलाडीलाई अझै हौसला प्रदान गर्ने निश्चित छ । नगद पुरस्कारले खेलाडीलाई प्रोत्साहित गर्नुका साथै तत्कालका लागि खुशी मिल्ला तर भलिबलको दीर्घकालीन विकासको लागि नपुग्ला कि ? यसका बारेमा भने सम्बन्धित निकायले अझै सोच्नुपर्ने आवश्यकता छ ।

छैन कभर्डहल

जित्दा जताततै चर्चा हाई हाई हुन्छ । बधाईको ओइरो लाग्छ तर जब खेल्ने बेला आउँछ आफ्नै कभर्डहल छैन । योभन्दा बिडम्बना के हुन सक्ला ! अब नेपाल भलिबल संघ (एनभीए)ले पनि यसमा अग्रसरता लिनैपर्छ । राष्ट्रिय खेलको आफ्नै खेल्ने ठाउँ पनि छैन भन्दा कति लज्जा होला !

सरकारले पनि जित्दा नगद पुरस्कार दिने अरु बेला पन्छिने काम गर्नु भएन । भलिबलको विकास अनि खेलाडीको भविष्यको बारेमा पनि सोच्नुपर्छ ।पछिल्लो आधा दशकलाई हेर्ने हो भने नेपाली भलिबलमा सुनौलो समय देख्न सकिन्छ ।

भलिबल राष्ट्रिय खेल घोषणादेखि पुरुष टीमको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय पदक अनि महिला टीमको लगातार दुई उपाधि र सागमा पहिलो पटक रजत पदक । महिला टीमले दक्षिण एशियाको बलियो टीम भारतलाई समेत टक्कर दिन थालिसकेको छ । सन् २०१९ मा नेपालमै भएको १३औं सागमा नेपालले भारत विरुद्ध दुई सेटको अग्रता लिए पनि जोगाउन नसक्दा फाइनलमा पारजित भएको थियो ।

खेलाडीको काम ट्रेनिङ गर्ने र खेल्ने हो । त्यसका लागि संघले उचित माहोल बनाउनुपर्छ । राष्ट्रिय खेल भइसकेपछि सरकारको पनि केही दायित्व पक्कै हुन्छ ।
अब संघ र सरकारको सहकार्यमा भलिबलको आफ्नो छुट्टै कभर्डहल बनाउनुपर्छ । प्रतियोगिता आउँदा, ट्रेनिङ गर्नुपर्दा राष्ट्रिय खेलकुद परिषदको कभर्डहल भाडामा लिएर चलाउनुपर्ने अवस्था छ । त्यो पनि भनेको समयमा नपाइन सक्छ ।

त्यसैले खेलाडीको नियमित प्रशिक्षण गर्न, संघले गर्ने प्रतियोगिता गर्न अब भलिबलको लागि आफ्नै छुट्टै कभर्डहलको अत्यधिक जरुरी भइसकेको छ ।
संघले तारकेश्वर नगरपालिकामा कभर्डहल बनाउन जग्गा समेत हेरिसकेको छ । तर स्थानीय निकाय र राष्ट्रिय खेलकुद परिषदबीच सहमति हुन ढिलाइ हुँदा सरकारले कभर्डहलका लागि विनियोजन गरेको १ करोड बजेट पनि फ्रिज हुने चिन्ता बढेको छ ।

अब भलिबल खेल्ने उचित भौतिक पूर्वाधार बनाउन सरकारले सहयोग गर्नुपर्छ । भलिबल नेपालको भू-बनोट सुहाउँदो, जहाँ पनि खेल्न सकिने र खेल्न सहज खेलको रूपमा परिचित छ । त्यसैले पनि सरकारले यसलाई राष्ट्रिय खेलको मान्यता दियो ।

अन्तर्राष्ट्रिय उपाधि जितेर भलिबलले नेपाललाई चिनाइसकेको छ । अब त्यही खेललाई अझ उत्कृष्ट बनाउन नियमित प्रशिक्षण र प्रतियोगिता गराउन संघ, सरकार र सम्बन्धित सबै निकायले काम गर्नुपर्छ ।

यस्तै संघले पनि भविष्यमा प्रतिभावान र उत्कृष्ट खेलाडी उत्पादन गर्नका लागि ग्रासरुट तहसम्म भलिबललाई विकास गर्नुपर्ने बेला आइसकेको छ । त्यसका लागि एकेडेमीको योजना सहित संघ लाग्नुपर्ने बेला भइसकेको छ । अब ढिला नगरौं ।

Sahadev Chaudhary